នៅពេលដែល
សង្គមខ្មែរចេះតែវិវត្តន៍ទៅមុខជានិច្ចនោះ
ការប្រាថ្នាចង់បានរបស់បុគ្គលចេះតែកើនឡើង។ ការចង់បានដោយគ្មានហេតុ
គ្មានផលត្រឹមត្រូវនេះ គឺកើតឡើងដោយសារតែ សង្គមខ្មែរ នាពេលបច្ចុប្បន្ន
ចាប់ផ្តើមបាត់បង់មនសិការ និងសីលធម៌បន្តិចម្តង។
មនសិការ
គឺជាពន្លឺនៃការយល់ដឹងដែលអាចកំណត់ក្នុងចិត្តនិងបែងចែកអំពើកុសល
ចេញពីអំពើអកុសល។ វាជាមូលដ្ឋានដែលជំរុញឱ្យមនុស្សធ្វើអំពើល្អ
និងទប់ស្កាត់មិនឱ្យធ្វើអំពើអាក្រក់។ លើសពីនេះទៅទៀត មនសិការ
ជួយឱ្យមនុស្សយល់ដឹងពីភារកិច្ច កាតព្វកិច្ច
និងទំនួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងធ្វើឱ្យពួកគេមានស្វ័យគ្រប់គ្រង។
ជាទូទៅ សង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានគេមើលឃើញថា
មនុស្សមួយចំនួនស្ទើរតែបាត់បង់មនសិការអស់ទៅហើយ ទាំងកម្រិតបុគ្គល
កម្រិតគ្រួសារ កម្រិតស្ថាប័ន និងកម្រិតជាតិ។
ក្នុងកម្រិតបុគ្គល យើងបានសង្កេតឃើញថា មានបុគ្គលមួយចំនួនបានធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះអ្នកដទៃ រួមទាំងខ្លួនឯងផងដែរ។ ការធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះអ្នកដទៃ មានដូចជា ការប្រើអំពើហិង្សាចំពោះអ្នកដទៃ ការលួច ការឆក់ ការប្លន់ ការចាប់រំលោភសេពសន្ថវៈ ការមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ដូចជា ការបើកបរហួសល្បឿនកំណត់ដែលបានបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃ បង្ករបួសស្នាម និងសម្លាប់មនុស្សជាយថាហេតុ, ការប្រើប្រាស់ដោយខ្ជៈខ្ជាយនូវទឹក ភ្លើង ឬសម្ភារៈផ្សេងៗ ដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ឬរបស់ឯកជននៅក្នុងក្រសួង ស្ថាប័ន ផ្ទះសំណាក់ សណ្ឋាគារ ក្រុមហ៊ុន ជាដើម។ ការធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះខ្លួនឯង មានដូចជា ការផឹកគ្រឿងស្រវឹងលើសកម្រិត, ការជក់បារី, ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន, ការបង្ករបួសស្នាលើរាងកាយខ្លួនឯង, ការធ្វើអត្តឃាត ជាដើម។
ក្នុងកម្រិតគ្រួសារ យើងសង្កេតឃើញថា ប្ដី ប្រពន្ធ ឪពុកម្ដាយ ឬកូនមួយចំនួន មិនសូវស្គាល់ច្បាស់ពីសិទ្ធិ និងទំនួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនទេ ព្រមទាំងមិនបានបំពេញតួនាទី ភារកិច្ច និងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនបានពេញលេញឡើយ។ កត្តានេះ នាំឱ្យគ្រួសារនីមួយៗ ខ្វះសណ្ដាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ ការយោគយល់គ្នា ការជួយគ្នា ការរីកចម្រើន និងសុខដុមនីយកម្ម។ ផ្ទុយទៅវិញ ជម្លោះ អំពើហិង្សា និងការលែងលះគ្នា។ល។ បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដែលបណ្ដាលឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រៅការគ្រប់គ្រងរបស់ គ្រួសារ និងបានក្លាយទៅជាអ្នកបោះបង់ការសិក្សា ជនអនាថា ក្មេងទំនើង ក្មេងញៀនថ្នាំ ជាដើម ដែលបានរួមចំណែកបង្កភាពស្មុគស្មាញដល់សង្គមខ្មែរ។
ក្នុងកម្រិតស្ថាប័នសាធារណៈ យើងបានសង្កេតឃើញថា ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់មួយចំនួន ហាក់ដូចជាមិនសូវមានឆន្ទៈមោះមុតក្នុងការបំពេញភារកិច្ចស្នូលរបស់ខ្លួន ឡើយ។ ថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួន ក្នុងករណីខ្លះ ហាក់ដូចជាយកចិត្តទុកដាក់តែទៅលើការងារពាក់ពន្ធនឹងនយោបាយនៃបក្ស របស់ខ្លួន ច្រើនជាងការងារជំនាញរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន។ មន្ត្រីខ្លះក្នុងក្រសួង ស្ថាប័ននីមួយៗ ដែលបំពេញការងារទាក់ទងនឹងផ្នែកនានា ដែលអាចកិបកេងប្រាក់ ឬផលលាភផ្សេងៗរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន ហាក់ដូចជា បង្ហាញឱ្យឃើញថា មានភាពសកម្មជាងមន្ត្រីដទៃដែលទទួលបានតែប្រាក់ខែសុទ្ធ និងមិនបានទទួលផលលាភ ឬកម្រៃផ្សេងៗទៀត។ មន្ត្រីតូចតាចដែលមិនអាចទ្រទ្រង់ជីវភាពរបស់ខ្លួនបានដោយពឹងផ្អែកលើ តែប្រាក់ខែរបស់ខ្លួន ពួកគេឆ្លៀតលួចម៉ោងការងាររដ្ឋខ្លះទៅបំពេញការងារផ្សេងៗ ដើម្បីបង្គ្រប់ជីវិភាពរបស់ខ្លួន។
ម្យ៉ាងទៀត បើនិយាយពីការប្រើប្រាស់ថវិការជាតិ ទឹក ភ្លើង និងព្រទ្យសម្បត្តិរួមផ្សេងៗទៀតរបស់ក្រសួង ស្ថាប័នវិញ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បុគ្គលិក មន្ត្រីរាជការភាគច្រើន បានប្រើប្រាស់ដោយខ្ជះខ្ជាយ និងគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការថែរក្សាឡើយ ដូចជា ការខិតខំបំប៉ោងចំណាយ ការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនរបស់រដ្ឋដោយខ្វះការថែរក្សា ការបើកភ្លើងចោល ការបើកម៉ាស៊ីនត្រជាក់ចោល ការប្រើទឹកខ្ជះខ្ជាយ ការមិនសម្អាតបន្ទប់ទឹករួម។ល។
ចំពោះគណបក្សនយោបាយវិញ ដោយសារតែពួកគេចង់ប្រកួតប្រជែងយកអំណាច គេបានប្រើប្រាស់គ្រប់វិធីទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់ ទោះបីជាអសីលធម៌ និងល្មើសច្បាប់ក៏ដោយ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យតែពួកគេរក្សាអំណាចបាន ទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ ឬការគាំទ្រពីមហាជន។ តាមពិតទៅ ទោះបីជាគណបក្សនីមួយៗត្រូវប្រកួតប្រជែងគ្នាដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រ និងដើម្បីរក្សាអំណាចក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្ត និងប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីគោលការណ៍សីលធម៌ គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិដែរ។ គណបក្សកាន់អំណាចមិនត្រូវឆ្លៀតយកអំណាច កងកម្លាំង និងធនធានរបស់រដ្ឋមកប្រើប្រាស់ដើម្បីយកប្រៀបលើគណបក្សដទៃនោះទេ។ ឯគណបក្សប្រឆាំងវិញក៏មិនត្រូវប្រើប្រាស់សិទ្ធិរិះគន់គណបក្សកាន់អំណាច ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន មិនសមហេតុផល មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីសច្ចភាព និងគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់នោះដែរ។ ចំពោះន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលវិញក៏ដូចគ្នាដែរ ក្រៅពីការួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមខ្មែរ, ពួកគេមួយចំនួនក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បានប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងមួយចំនួនដែរ ដូចជា ការធ្វើសកម្មភាពបម្រើឱ្យបក្សនយោបាយណាមួយ ការបំប៉ោងសភាពការណ៍ពិតនៃតថភាពក្នុងសង្គមខ្មែរ ដើម្បីផ្គាប់ចិត្តម្ចាស់ជំនួយ ដើម្បីក្លែងបន្លំភស្តុតាងធ្វើជាកម្មវត្ថុ ជាមូលដ្ឋាន ឬជាហេតុផលក្នុងការបន្តសុំមូលនិធិទ្រទ្រង់គម្រោង និងសកម្មភាពនៃស្ថាប័នរបស់ខ្លួន ជាដើម។
តាមពិត ដើម្បីរួមចំណែកកសាងសុខដុមរមនានៅក្នុងសង្គមខ្មែរ សង្គមស៊ីវិលជាតិនិងអន្តរជាតិទាំងអស់ ត្រូវតែបំពេញមុខងារឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងបំពេញមុខងារក្នុងនាមជាដៃគូបំពេញបន្ថែមឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងចំណោមស្ថាប័នរដ្ឋ ស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ និងស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត។
ប្រសិនបើស្ថាប័នសង្គមស៊ីវិលមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបាន ត្រឹមត្រូវទេ ស្ថាប័ននេះមិនត្រឹមតែមិនបានផ្ដល់ការការពារនិងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិពល រដ្ឋ សេរីភាព យុត្តិធម៌ ប្រជាធិបតេយ្យ ការអភិវឌ្ឍ និងសុខដុមរមនាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងបានដើរតួនាទីជាអ្នកបំប៉ោងការណ៍ពិត បង្កជម្លោះ ញុះញង់ឱ្យមានទំនាស់ផលប្រយោជន៍ បង្កលក្ខខណ្ឌឱ្យមានបញ្ហាសង្គមកាន់តែច្រើនឡើង ជំរុញឱ្យមន្ត្រីខិលខូចកាន់តែមានឡើង ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្លាយទៅជាអ្នករងគ្រោះ ឬចំណាប់ខ្មាំង និងធ្វើឱ្យពួកគេកាន់តែក្រីក្រជាងមុន។
ចំពោះពាណិជ្ជករក្នុងវិស័យឯកជនវិញក៏មិនខុសគ្នាដែរ ថ្វីបើជ្រុងម្ខាង ពួកគេបានជួយផលិត និងចរាចរណ៍ទំនិញ ដែលជារបស់ប្រើប្រាស់និងម្ហូបអាហារ សម្រាប់បម្រើសង្គមមនុស្សក៏ដោយ ក៏ជ្រុងម្ខាងទៀត ពួកគេបានប្រើប្រាស់វិធីអសីលធម៌ និងល្មើសច្បាប់ដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតានៃការប្រកួតប្រជែង និងប្រាក់ចំណេញរបស់ខ្លួន។ ហេតុនេះហើយបានជាយើងសង្កេតឃើញមានអំពើអសីលធម៌ អំពើល្មើសច្បាប់ អំពើអយុត្តិធម៌ ទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ការបោកប្រាស់និងឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលតែងតែកើតឡើងនៅក្នុងវិស័យនេះនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។
លើសពីនេះទៀត ទំនិញគេចពន្ធ ផលិតផលខូចគុណភាព ផលិតផលក្លែងក្លាយ ម្ហូបអាហារមានជាតិគីមីលើសកម្រិតសុវត្ថិភាព ការរំលោភលើសេចក្ដីទុកចិត្ត ឬការមិនគោរពកិច្ចសន្យាក្នុងវិស័យជំនួញ ទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ការមិនគោរពនិងឱ្យតម្លៃលើសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សរវាងនិយោជិត និងនិយោជក ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សពីភាគីដែលខ្លាំងជាង និងការដោះស្រាយបញ្ហាដោយហិង្សា ជាដើម បាននិងកំពុងកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅកម្ពុជា។ តាមពិត ថ្វីដ្បិតតែវិស័យឯកជន គឺជាវិស័យមួយដែលផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាសំខាន់ទៅលើប្រាក់ចំណេញ ក៏ដោយ ក៏វាមិនត្រូវឃ្លាតឆ្ងាយ ឬនៅពីលើគោលការណ៍សីលធម៌ គោលការណ៍ច្បាប់ និងកាតព្វកិច្ចនៃទំនួលខុសត្រូវសង្គមដែរ។
ក្នុងកម្រិតថ្នាក់ដឹកនាំជាតិធំៗវិញ សាធារណៈមតិជាតិ និងអន្តរជាតិ យល់ថា ហាក់ដូចជា មិនបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីការគិតគូរខ្លាំងក្លាអំពីផលប្រយោជន៍រួមរបស់ ជាតិនេះឡើយ។ អ្នកខ្លះយល់ថា ពួកគេហាក់ដូចជា គិតតែពីការខិតខំរិះរកវិធីធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់ខ្លួនឱ្យបានរឹងមាំ ដែលអាចកាន់អំណាចបានយូរ និងប្រមូលផលប្រយោជន៍ឱ្យបានកាន់តែច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបានសម្រាប់ បក្សពួក និងសាច់ញាតិរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងករណីខ្លះ ដើម្បីរក្សាអំណាច និងដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតារបស់ខ្លួន ពួកគេបានធ្វើអំពើខុសឆ្គងមួយចំនួនមកលើប្រជាជនក្រីក្រនិងទន់ខ្សោយ ដូចជា ការបង្ក្រាបដោយហិង្សា ការបណ្ដេញប្រជាជនចេញពីតំបន់ណាមួយដោយបង្ខំនិងគ្មានសំណងសមស្រប ក្រោមរូបភាពអភិវឌ្ឍ៍, ការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ, និងការប្រើយន្តការតុលាការដើម្បីដណ្ដើមយកផលប្រយោជន៍ដីធ្លី ឬផលប្រយោជន៍ខាងនយោបាយ ជាដើម។
ជាសរុប យោងតាមការលើកឡើងខាងលើ យើងអាចនិយាយបានថា អំពើអាក្រក់ទាំងអស់ដែលបានកើតឡើងដូចបានរៀបរាប់ដោយសង្ខេបមកនេះ គឺបណ្ដាលមកពីកង្វះមនសិការ កង្វះការអប់រំនិងការលើកកម្ពស់សីលធម៌, ទម្លាប់អាក្រក់, និទណ្ឌភាព, អំពើពុករលួយ, សម្ពាធជីវភាព, និងភាពកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ ជាដើម។ ការលើកនូវចំណុចអវិជ្ជមានមួយចំនួនមករំលេចនេះ មិនមានន័យថា សង្គមខ្មែរទាំងមូលពោរពេញដោយភាពខ្មៅងងិតនោះទេ ប៉ុន្តែ គ្រាន់តែចង់បង្ហាញអ្នកអានឱ្យដឹងថា បញ្ហាទាំងអស់ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ ពិតជាកំពុងកើតមាននៅក្នុងសង្គមរបស់យើងពិតប្រាកដមែន ពីព្រោះតែកង្វះមនសិការនោះឯង៕
ក្នុងកម្រិតបុគ្គល យើងបានសង្កេតឃើញថា មានបុគ្គលមួយចំនួនបានធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះអ្នកដទៃ រួមទាំងខ្លួនឯងផងដែរ។ ការធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះអ្នកដទៃ មានដូចជា ការប្រើអំពើហិង្សាចំពោះអ្នកដទៃ ការលួច ការឆក់ ការប្លន់ ការចាប់រំលោភសេពសន្ថវៈ ការមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ដូចជា ការបើកបរហួសល្បឿនកំណត់ដែលបានបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃ បង្ករបួសស្នាម និងសម្លាប់មនុស្សជាយថាហេតុ, ការប្រើប្រាស់ដោយខ្ជៈខ្ជាយនូវទឹក ភ្លើង ឬសម្ភារៈផ្សេងៗ ដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ឬរបស់ឯកជននៅក្នុងក្រសួង ស្ថាប័ន ផ្ទះសំណាក់ សណ្ឋាគារ ក្រុមហ៊ុន ជាដើម។ ការធ្វើអំពើអាក្រក់ចំពោះខ្លួនឯង មានដូចជា ការផឹកគ្រឿងស្រវឹងលើសកម្រិត, ការជក់បារី, ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន, ការបង្ករបួសស្នាលើរាងកាយខ្លួនឯង, ការធ្វើអត្តឃាត ជាដើម។
ក្នុងកម្រិតគ្រួសារ យើងសង្កេតឃើញថា ប្ដី ប្រពន្ធ ឪពុកម្ដាយ ឬកូនមួយចំនួន មិនសូវស្គាល់ច្បាស់ពីសិទ្ធិ និងទំនួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនទេ ព្រមទាំងមិនបានបំពេញតួនាទី ភារកិច្ច និងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនបានពេញលេញឡើយ។ កត្តានេះ នាំឱ្យគ្រួសារនីមួយៗ ខ្វះសណ្ដាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ ការយោគយល់គ្នា ការជួយគ្នា ការរីកចម្រើន និងសុខដុមនីយកម្ម។ ផ្ទុយទៅវិញ ជម្លោះ អំពើហិង្សា និងការលែងលះគ្នា។ល។ បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដែលបណ្ដាលឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រៅការគ្រប់គ្រងរបស់ គ្រួសារ និងបានក្លាយទៅជាអ្នកបោះបង់ការសិក្សា ជនអនាថា ក្មេងទំនើង ក្មេងញៀនថ្នាំ ជាដើម ដែលបានរួមចំណែកបង្កភាពស្មុគស្មាញដល់សង្គមខ្មែរ។
ក្នុងកម្រិតស្ថាប័នសាធារណៈ យើងបានសង្កេតឃើញថា ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់មួយចំនួន ហាក់ដូចជាមិនសូវមានឆន្ទៈមោះមុតក្នុងការបំពេញភារកិច្ចស្នូលរបស់ខ្លួន ឡើយ។ ថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួន ក្នុងករណីខ្លះ ហាក់ដូចជាយកចិត្តទុកដាក់តែទៅលើការងារពាក់ពន្ធនឹងនយោបាយនៃបក្ស របស់ខ្លួន ច្រើនជាងការងារជំនាញរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន។ មន្ត្រីខ្លះក្នុងក្រសួង ស្ថាប័ននីមួយៗ ដែលបំពេញការងារទាក់ទងនឹងផ្នែកនានា ដែលអាចកិបកេងប្រាក់ ឬផលលាភផ្សេងៗរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន ហាក់ដូចជា បង្ហាញឱ្យឃើញថា មានភាពសកម្មជាងមន្ត្រីដទៃដែលទទួលបានតែប្រាក់ខែសុទ្ធ និងមិនបានទទួលផលលាភ ឬកម្រៃផ្សេងៗទៀត។ មន្ត្រីតូចតាចដែលមិនអាចទ្រទ្រង់ជីវភាពរបស់ខ្លួនបានដោយពឹងផ្អែកលើ តែប្រាក់ខែរបស់ខ្លួន ពួកគេឆ្លៀតលួចម៉ោងការងាររដ្ឋខ្លះទៅបំពេញការងារផ្សេងៗ ដើម្បីបង្គ្រប់ជីវិភាពរបស់ខ្លួន។
ម្យ៉ាងទៀត បើនិយាយពីការប្រើប្រាស់ថវិការជាតិ ទឹក ភ្លើង និងព្រទ្យសម្បត្តិរួមផ្សេងៗទៀតរបស់ក្រសួង ស្ថាប័នវិញ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បុគ្គលិក មន្ត្រីរាជការភាគច្រើន បានប្រើប្រាស់ដោយខ្ជះខ្ជាយ និងគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការថែរក្សាឡើយ ដូចជា ការខិតខំបំប៉ោងចំណាយ ការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនរបស់រដ្ឋដោយខ្វះការថែរក្សា ការបើកភ្លើងចោល ការបើកម៉ាស៊ីនត្រជាក់ចោល ការប្រើទឹកខ្ជះខ្ជាយ ការមិនសម្អាតបន្ទប់ទឹករួម។ល។
ចំពោះគណបក្សនយោបាយវិញ ដោយសារតែពួកគេចង់ប្រកួតប្រជែងយកអំណាច គេបានប្រើប្រាស់គ្រប់វិធីទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់ ទោះបីជាអសីលធម៌ និងល្មើសច្បាប់ក៏ដោយ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យតែពួកគេរក្សាអំណាចបាន ទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ ឬការគាំទ្រពីមហាជន។ តាមពិតទៅ ទោះបីជាគណបក្សនីមួយៗត្រូវប្រកួតប្រជែងគ្នាដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រ និងដើម្បីរក្សាអំណាចក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្ត និងប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីគោលការណ៍សីលធម៌ គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិដែរ។ គណបក្សកាន់អំណាចមិនត្រូវឆ្លៀតយកអំណាច កងកម្លាំង និងធនធានរបស់រដ្ឋមកប្រើប្រាស់ដើម្បីយកប្រៀបលើគណបក្សដទៃនោះទេ។ ឯគណបក្សប្រឆាំងវិញក៏មិនត្រូវប្រើប្រាស់សិទ្ធិរិះគន់គណបក្សកាន់អំណាច ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន មិនសមហេតុផល មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីសច្ចភាព និងគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់នោះដែរ។ ចំពោះន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលវិញក៏ដូចគ្នាដែរ ក្រៅពីការួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមខ្មែរ, ពួកគេមួយចំនួនក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បានប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងមួយចំនួនដែរ ដូចជា ការធ្វើសកម្មភាពបម្រើឱ្យបក្សនយោបាយណាមួយ ការបំប៉ោងសភាពការណ៍ពិតនៃតថភាពក្នុងសង្គមខ្មែរ ដើម្បីផ្គាប់ចិត្តម្ចាស់ជំនួយ ដើម្បីក្លែងបន្លំភស្តុតាងធ្វើជាកម្មវត្ថុ ជាមូលដ្ឋាន ឬជាហេតុផលក្នុងការបន្តសុំមូលនិធិទ្រទ្រង់គម្រោង និងសកម្មភាពនៃស្ថាប័នរបស់ខ្លួន ជាដើម។
តាមពិត ដើម្បីរួមចំណែកកសាងសុខដុមរមនានៅក្នុងសង្គមខ្មែរ សង្គមស៊ីវិលជាតិនិងអន្តរជាតិទាំងអស់ ត្រូវតែបំពេញមុខងារឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងបំពេញមុខងារក្នុងនាមជាដៃគូបំពេញបន្ថែមឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងចំណោមស្ថាប័នរដ្ឋ ស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ និងស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត។
ប្រសិនបើស្ថាប័នសង្គមស៊ីវិលមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបាន ត្រឹមត្រូវទេ ស្ថាប័ននេះមិនត្រឹមតែមិនបានផ្ដល់ការការពារនិងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិពល រដ្ឋ សេរីភាព យុត្តិធម៌ ប្រជាធិបតេយ្យ ការអភិវឌ្ឍ និងសុខដុមរមនាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងបានដើរតួនាទីជាអ្នកបំប៉ោងការណ៍ពិត បង្កជម្លោះ ញុះញង់ឱ្យមានទំនាស់ផលប្រយោជន៍ បង្កលក្ខខណ្ឌឱ្យមានបញ្ហាសង្គមកាន់តែច្រើនឡើង ជំរុញឱ្យមន្ត្រីខិលខូចកាន់តែមានឡើង ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្លាយទៅជាអ្នករងគ្រោះ ឬចំណាប់ខ្មាំង និងធ្វើឱ្យពួកគេកាន់តែក្រីក្រជាងមុន។
ចំពោះពាណិជ្ជករក្នុងវិស័យឯកជនវិញក៏មិនខុសគ្នាដែរ ថ្វីបើជ្រុងម្ខាង ពួកគេបានជួយផលិត និងចរាចរណ៍ទំនិញ ដែលជារបស់ប្រើប្រាស់និងម្ហូបអាហារ សម្រាប់បម្រើសង្គមមនុស្សក៏ដោយ ក៏ជ្រុងម្ខាងទៀត ពួកគេបានប្រើប្រាស់វិធីអសីលធម៌ និងល្មើសច្បាប់ដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតានៃការប្រកួតប្រជែង និងប្រាក់ចំណេញរបស់ខ្លួន។ ហេតុនេះហើយបានជាយើងសង្កេតឃើញមានអំពើអសីលធម៌ អំពើល្មើសច្បាប់ អំពើអយុត្តិធម៌ ទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ការបោកប្រាស់និងឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលតែងតែកើតឡើងនៅក្នុងវិស័យនេះនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។
លើសពីនេះទៀត ទំនិញគេចពន្ធ ផលិតផលខូចគុណភាព ផលិតផលក្លែងក្លាយ ម្ហូបអាហារមានជាតិគីមីលើសកម្រិតសុវត្ថិភាព ការរំលោភលើសេចក្ដីទុកចិត្ត ឬការមិនគោរពកិច្ចសន្យាក្នុងវិស័យជំនួញ ទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ការមិនគោរពនិងឱ្យតម្លៃលើសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សរវាងនិយោជិត និងនិយោជក ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សពីភាគីដែលខ្លាំងជាង និងការដោះស្រាយបញ្ហាដោយហិង្សា ជាដើម បាននិងកំពុងកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅកម្ពុជា។ តាមពិត ថ្វីដ្បិតតែវិស័យឯកជន គឺជាវិស័យមួយដែលផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាសំខាន់ទៅលើប្រាក់ចំណេញ ក៏ដោយ ក៏វាមិនត្រូវឃ្លាតឆ្ងាយ ឬនៅពីលើគោលការណ៍សីលធម៌ គោលការណ៍ច្បាប់ និងកាតព្វកិច្ចនៃទំនួលខុសត្រូវសង្គមដែរ។
ក្នុងកម្រិតថ្នាក់ដឹកនាំជាតិធំៗវិញ សាធារណៈមតិជាតិ និងអន្តរជាតិ យល់ថា ហាក់ដូចជា មិនបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីការគិតគូរខ្លាំងក្លាអំពីផលប្រយោជន៍រួមរបស់ ជាតិនេះឡើយ។ អ្នកខ្លះយល់ថា ពួកគេហាក់ដូចជា គិតតែពីការខិតខំរិះរកវិធីធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់ខ្លួនឱ្យបានរឹងមាំ ដែលអាចកាន់អំណាចបានយូរ និងប្រមូលផលប្រយោជន៍ឱ្យបានកាន់តែច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបានសម្រាប់ បក្សពួក និងសាច់ញាតិរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងករណីខ្លះ ដើម្បីរក្សាអំណាច និងដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតារបស់ខ្លួន ពួកគេបានធ្វើអំពើខុសឆ្គងមួយចំនួនមកលើប្រជាជនក្រីក្រនិងទន់ខ្សោយ ដូចជា ការបង្ក្រាបដោយហិង្សា ការបណ្ដេញប្រជាជនចេញពីតំបន់ណាមួយដោយបង្ខំនិងគ្មានសំណងសមស្រប ក្រោមរូបភាពអភិវឌ្ឍ៍, ការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ, និងការប្រើយន្តការតុលាការដើម្បីដណ្ដើមយកផលប្រយោជន៍ដីធ្លី ឬផលប្រយោជន៍ខាងនយោបាយ ជាដើម។
ជាសរុប យោងតាមការលើកឡើងខាងលើ យើងអាចនិយាយបានថា អំពើអាក្រក់ទាំងអស់ដែលបានកើតឡើងដូចបានរៀបរាប់ដោយសង្ខេបមកនេះ គឺបណ្ដាលមកពីកង្វះមនសិការ កង្វះការអប់រំនិងការលើកកម្ពស់សីលធម៌, ទម្លាប់អាក្រក់, និទណ្ឌភាព, អំពើពុករលួយ, សម្ពាធជីវភាព, និងភាពកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ ជាដើម។ ការលើកនូវចំណុចអវិជ្ជមានមួយចំនួនមករំលេចនេះ មិនមានន័យថា សង្គមខ្មែរទាំងមូលពោរពេញដោយភាពខ្មៅងងិតនោះទេ ប៉ុន្តែ គ្រាន់តែចង់បង្ហាញអ្នកអានឱ្យដឹងថា បញ្ហាទាំងអស់ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ ពិតជាកំពុងកើតមាននៅក្នុងសង្គមរបស់យើងពិតប្រាកដមែន ពីព្រោះតែកង្វះមនសិការនោះឯង៕
No comments:
Post a Comment